Turizmde sürdürülebilirlik artık bir tercih değil, bir mecburiyet. Bu yolda ilerlemek isteyen destinasyonlar için en anlamlı başlangıç noktası sürdürülebilir destinasyon adaylığı sürecidir. Bu süreç, bir bölgenin sürdürülebilir turizm konusunda ne kadar hazırlıklı olduğunu gösterir ve kurumsal bir kararlılığın göstergesidir.
GSTC Ne Yapar?
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC), dünya genelinde kabul gören sürdürülebilir turizm kriterlerini belirleyen bağımsız bir kuruluştur. GSTC doğrudan belge vermez; kriterleri belirler, belgelendirme yapacak kurumları denetler ve yetkilendirir.
GSTC kriterleri dört ana başlıkta toplanır:
- Grup A: Sürdürülebilir Yönetim
- Grup B: Sosyal ve Ekonomik Etkiler
- Grup C: Kültürel Miras ve Etkileşim
- Grup D: Çevresel Etkiler
Sürdürülebilir Destinasyon Adaylığı Nedir?
Bu süreç, bir destinasyonun sürdürülebilir turizm yolculuğuna resmen başladığını ve kurumsal olarak hazırlandığını gösterir.
Özellikleri:
- Gönüllüdür
- İki yıl boyunca geçerlidir
- Performans değil, yapı ve hazırlık gösterilir
- Yerinde denetim yapılmaz
- Kamuya açık olarak “sürdürülebilirliğe geçiş başladı” mesajı verir
Adaylık İçin Gerekli Belgeler
- Destinasyon yönetim organizasyonunun yapısı (DMO)
- Turizm ve sürdürülebilirlikten sorumlu yönetişim yapıları
- Stratejik ve mali planlar
- Paydaş katılımına dair yöntem ve uygulamalar
Gerçek Hayattan İlham Veren Örnekler
- Palau: Ziyaretçilerin çevre koruma taahhüdü verdiği “Palau Sözü” uygulaması
- Visit Scotland: Ulusal ölçekte hem tanıtım hem sürdürülebilirlik yönetimi
- Barselona: Aşırı turizme karşı yerel halka duyarlı planlar
- Galapagos: Taşıma kapasitesine göre ruhsatlı ve sınırlı turizm
- Slovenya: Turizm gelirlerini doğrudan çevresel projelere aktaran sistem
Alternatif Hazırlık Adımı: SYS Doğrulaması
SYS, yani Sürdürülebilir Yönetim Sistemi, sadece Grup A (Yönetim) kriterlerine göre yapılan bağımsız bir masa başı değerlendirmedir. Yerinde denetim yapılmaz.
Not: SYS, önceki bazı kaynaklarda “SMS – Sustainable Management System” olarak geçse de biz Türkçede SYS – Sürdürülebilir Yönetim Sistemi terimini kullanıyoruz. Karışıklık olmasın.
- 3 yıl boyunca geçerlidir
- Sertifikasyona geçmeden önce ciddi bir hazırlık adımıdır
- Yönetim yapısının işleyişini bağımsız olarak doğrular
Sertifikaya Giden Yol Haritası
| Yol | Açıklama |
|---|---|
| Adaylık → SYS → Sertifikasyon | Sağlam, aşamalı ilerleme |
| Adaylık → Sertifikasyon | Doğrudan geçmeye hazır olanlar için |
| Doğrudan Sertifikasyon | Tüm altyapısı hazır olanlar için direkt yol |
Neden Bu Süreç Tercih Edilmeli?
- Uluslararası arenada sürdürülebilir destinasyon olarak tanınmak
- Kurumsal kapasiteyi geliştirmek
- Yeni pazar fırsatlarına açılmak
- Yerel halk ve çevrenin korunmasını sağlamak
- İtibar, güven ve yatırım çekmek
Sonuç
Sürdürülebilir destinasyon adaylığı, yalnızca bir hazırlık süreci değil; aynı zamanda vizyon, kararlılık ve sorumluluk beyanıdır. Bu sürece giren destinasyonlar hem doğayı hem itibarı korur; geleceğe değer bırakır.